Karwacjanie - założyciele Gorlic i pierwsi właściciele Dworu, to rodzina mieszczańska osiadła w Krakowie. Pierwsza wzmianka o Karwacjanach pojawiła się w księgach miejskich w roku 1324, gdzie są oni wymieniani jako bankierzy i właściciele browarów krakowskich. Historycy przypuszczają, że Karwacjanie przybyli do Polski z Zachodu (Francja, Włochy). Kroniki z lat 1320-1350 wymieniają imiona trzech braci Karwacjanów: Marcin, Piotr i Jekel. Założyciel Gorlic - Dersław (Dziersław) I Karwacjan był prawdopodobnie synem Marcina lub Piotra. Ponadto Dersław Karwacjan wymieniany jest jako właściciel kilku krakowskich kamienic, kopalni ołowiu i srebra w Libiążu, Trzebinii i zamku w Janowicach wraz z kluczem wsi. W latach osiemdziesiątych XIV wieku otrzymał urząd stolnika sandomierskiego. W połowie XIV wieku ród Karwacjanów 'został adoptowany' do herbu Zadora (Płomieńczyk) przypuszczalnie przez Lanckorońskich (wywodzących się z mieszczańskiej rodziny bankierów). Między rokiem 1350 a 1360 Dersław I nabył prawdopodobnie od króla Kazimierza Wielkiego Gorlice wraz z kluczem wsi: Glinik Marjampolski, Stróżówka, Ropica i Rychwałd. Był to okres wzmożonej akcji osiedleńczej na Podkarpaciu prowadzonej w imieniu Króla przez 'zasadźców', głównie pochodzenia niemieckiego.

     Jan Gładysz, zarządca dóbr sądeckich, założył tzw. Państwo Gładyszów lokując obok Gorlic nowe miasto - Szymbark. W analogicznym okresie powstały takie miejscowości jak Bobowa, Ciężkowice, Grybów.

     Gorlice stając się miastem do XIX wieku pozostawały w rękach prywatnych właścicieli. Dersław Karwacjan zmarł przypuszczalnie między rokiem 1400 a 1404 w Krakowie pozostawiając czworo dzieci: Dersława, Jana, Kachnę i Elżbietę. Przy podziale majątku Jan otrzymał Janowice z kluczem wsi, natomiast Dersławowi II przypadł w udziale klucz gorlicki. Bracia sprzedali kopalnie ołowiu stając się odtąd ziemianami. Gorlice określane już w 1404 roku mianem 'Oppidum' funkcjonowały nadal na prawie 'polskim'. Postępujący dynamiczny rozwój gospodarczy i architektoniczny miasta wymagał uporządkowanych i nowych rozwiązań prawnych. Takie możliwości dawało przeniesienie miasta na 'prawo magdeburskie' (niemieckie). Wtedy to Dersław II założył nowy rynek, wyznaczył ilość i wielkość działek budowlanych. Wtedy też przypuszczalnie powstała najstarsza część Dworu, tzw. wieża dworska.

     W 1417 roku na zamku w Nowym Sączu Król Władysław Jagiełło w obecności dziedzica i mieszczan gorlickich nadał miastu przywilej lokacyjny przenosząc Gorlice z prawa polskiego na niemieckie. Tym samym mocą królewskiego rozporządzenia uwolniono mieszczan gorlickich od władzy starosty bieckiego i jego sądu. Odpis tego aktu zachował się do naszych czasów:

,,Imię Pańskie. Amen. Na wieczną rzeczy pamiątkę, My, Władysław, z Łaski Bożej Król Polski, największy Książę Ziemi Krakowskiej, Sandomierskiej, Sieradzkiej, Łęczyckiej, Kujawskiej, Litwy, Pan i dziedzic Pomorza i Rusi, oznajmiamy… komu należy… że na usilne prośby mężnego Dersława Karwacjana z Gorlic Miasto Gorlice i wsi zwane Gruszów, Stróżówka, Glinik, Rychwałd I (drugi) Wychwałd położone w Ziemi Krakowskiej, a Powiecie Bieckim tak jak w swoich krańcach wzdłuż i wszerz i dookoła z dawna są określone i ograniczone przenosimy na wieczne trwanie z Prawa Polskiego na Prawo Niemieckie zwane Magdeburskim. Znosimy tamże wszelkie Prawa Polskie, zwyczaje i obyczaje, które zwykły zakłócać toż Prawo Niemieckie. Ponadto włączamy, uwalniamy i wyzwalamy wieczyście wszystkich i poszczególnych kmieci, karczmarzy i jakichkolwiek mieszkańców wspomnianego miasta i wymienionych wsi od wszelkiej jurysdykcji i władzy Starostw, Sędziów… na zaświadczenie tego pisma przywiesza się naszą pieczęć....''

     Odtąd stosowano prawo niemieckie, dziedzic pełnił funkcję sędziego apelacyjnego od wyroków wójtowskich. Po roku 1425 Dersław II Karwacjan zmarł pozostawiając dwóch synów: Piotra i Jana, którzy podzielili Gorlice, dając początek podziałom i sporom rodzinnym. Miasto posiadające już prawdopodobnie przystań rzeczną na Ropie, pełniło funkcję ważnego węzła handlowego (głównym towarem handlowym było wino). Karwacjanie nieprzypadkowo więc wybrali miejsce nad rzeką na siedzibę, powiększając wcześniejszą budowlę Dersława zapewne z XV wieku. A była to budowla bliżej nieokreślona z długą piwnicą, pełniącą być może rolę składu wina, ustawiona prostopadle do skarpy dłuższą ścianą ku południowi. Być może, była ona rozbudowana dalej ku północy. Do tej budowli należy północna ściana obecnego lamusa, niemal pozbawiona otworów. Do tej budowli w czasie działalności Jana Karwacjana, a więc w wieku XV dobudowano wraz z murem skarpy prawie kwadratową budowlę połączoną z pierwotną korytarzykiem ze schodami w części północnej. Właściwy budynek obejmował podpiwniczone pomieszczenie opatrzone przynajmniej jednym piętrem ze strzelnicami na parterze w kształcie czworobocznych otworów. Nad częścią murowaną wieży istniała drewniana konstrukcja poddasza. Prawdopodobnie od południa i zachodu wieża otoczona była fosą. Dwór Karwacjanów w początkowym okresie swego istnienia był więc obronną wieżą mieszkalną popularną w XV wieku jako siedziba szlachecko-rycerska w Polsce. Można przyjąć, że wieża gorlicka stanowiła typ pośredni między zwykłym budynkiem obronnym a typową, wysoką wieżą mieszkalną. Miasto Gorlice na nowym już prawie usytuowane zostało na skarpie nadrzecznej o skalistych zboczach, dawny rynek miejski (Dworzysko) przesunięto na wschód, wytyczając jego plac po obu stronach zasypanego potoku. W rogu rynku lokowano kościół fundacji Karwacjanów, lokowany na wschód cmentarz wokół kościoła otoczony został murem, co wzmocniło walory obronne miasta, w mieście wzniesiono browar, łaźnię i jatki. Dwa naturalne, głębokie parowy flankowały boki miasta, obwarowań w formie drewnianych parkanów wymagała tylko zachodnia część miasta. Kamienna wieża Karwacjanów wraz z fosą i drewnianymi umocnieniami uzupełniała obronny system miasta. Po śmierci ostatniego z Karwacjanów w linii męskiej Gorlice dziedziczyli Straszowie (do roku 1559).

     W czasie działań wojennych w roku 1915 lamus trafiony bombą lotniczą stracił dach, a pożar strawiła wnętrze budynku, po przejściu frontu wypalone mury rozbierano aż do roku 1928 (ustawa o ochronie zabytków w RP) traktując ruinę jako kamieniołom do odbudowy okolicznych domostw. Stan taki, mimo protestów gorlickiej inteligencji i interwencji właścicieli (Zdziechowscy) trwał do roku 1938, kiedy to ocalałe w niewielkiej części ruiny starego dworu otrzymały nowych właścicieli. Powstałe w Gorlicach w roku 1931 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Powiatu Gorlickiego i Upiększania Miasta Gorlice Wraz z Okolicą postawiło sobie ambitny cel odzyskania, a następnie odbudowy Dworu Karwacjanów i urządzenia w nim muzeum Bitwy Gorlickiej. Do roku 1939, dzięki osobistemu zaangażowaniu przewodniczącego zarządu Towarzystwa, Konstantego Laskowskiego, (dyrektor magistratu gorlickiego, poseł na Sejm RP), który za własne finanse wykupił działkę wraz z ruinami Dworu i przekazał notarialnie nieruchomość na rzecz Towarzystwa, udało się zrealizować pierwszy etap ratowania obiektu. Dzięki zaangażowaniu użytkownika, wielu instytucji i osób prywatnych zrzeszonych w Społecznym Komitecie Rewaloryzacji 'Dworu Karwacjanów', Dwór odbudowano w roku 1992 według projektu gorlickiego architekta Krzysztofa Filara. Projekty wnętrz Dworu, . wystroju architektonicznego budynku, stolarki drzwiowej i okienne, a także ogrodzenia i zagospodarowania dziedzińca wykonał nieodpłatnie Zdzisław Tohl.

HERB ZADORA

"Głowa lwia szara lub czarna, kosmata w polu błękitnem, z której paszczęki otwartej, pięć płomieni ognistych wypada na prawą rękę, nad hełmem takaż głowa. Zowie się ten klejnot rycerski Płomieńczykiem od płomienia pomienionego, zowie się i Zadora od imienia kawalera, który go tu pierwszy przyniósł i potomności swojej zostawił, jako zaś nabyty ten herb, genealogowie nie wspominają na to tylko się zgadzają, że do Królestwa Polskiego wniesiony z Francyi."

Tak opisuje herb w jedenastotomowym herbarzu ksiądz T. Niesiecki.

Dwór Karwacjanów - galeria zdjęć