Odwiedzamy naszych dziadków

Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów - oddział Skansen Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku otrzymało dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Kultura Ludowa i Tradycyjna 2012 na realizację projektu pt. „Odwiedzamy naszych dziadków”.

Jednym z głównych celów projektu było podjęcie działań badawczo – dokumentacyjnych na Pogórzu Gorlickim, dzięki którym zanikające lokalne tradycje mogą nie tylko być zidentyfikowane, lecz przede wszystkim utrwalone. W okresie szybkich przemian kulturowych i cywilizacyjnych bardzo ważne jest to, aby ochronić odchodzące elementy dziedzictwa regionalnego przed zapomnieniem.
W realizację projektu, zgodnie z przyjętymi założeniami, zaangażowana była młodzież z dziewięciu szkół Powiatu Gorlickiego. Byli to uczniowie: Zespołu Szkół w Kobylance, Szkoły Podstawowej w Sitnicy, Szkoły Podstawowej w Binarowej, Szkoły Podstawowej nr 2 w Bieczu, Zespołu Szkół w Moszczenicy, Zespołu Szkół w Łużnej, Zespołu Szkół nr 1 w Bobowej, Zespołu Szkół w Szymbarku oraz Gimnazjum w Ropie.

Program składał się z kilku etapów – w pierwszym, młodzież w swoim najbliższym otoczeniu przeprowadzała wywiady z osobami dorosłymi (dziadkiem, babcią, rodzicami, sąsiadami), zadając pytania na temat dawnych umiejętności, codziennych prac gospodarskich i rolniczych podejmowanych na wsi. Ankietowani przekazywali wiadomości wynikające z własnych doświadczeń oraz informacje pochodzące z opowieści ojców i dziadków. Informacje zawarte w wywiadach były następnie przeanalizowane, opracowane i wykorzystane w publikacji. Zapisując relacje starszych, młodzież uczestnicząca w projekcie miała okazję poznać dawne życie na pogórzańskiej wsi. Początek XXI wieku to, jak się zdaje, ostatni moment, kiedy istnieje możliwość spotkania i rozmów z osobami, w których pamięci pozostają jeszcze obrazy „odchodzącego świata”.

Realizatorzy projektu zadbali o to, by młodzież dokumentująca wspomnienia dorosłych, miała również możliwość aktywnego uczestnictwa w rekonstrukcji dawnych zajęć. W tym celu w drugim etapie projektu organizowano warsztaty oraz imprezy plenerowe na terenie Skansenu Wsi Pogórzańskiej im. Prof. Romana Reinfussa w Szymbarku, podczas których młodzież tradycyjnymi metodami zdobiła jajka wielkanocne, wykonywała ozdoby charakterystyczne dla pogórzańskich wnętrz mieszkalnych (makatki, kwiaty bibułkowe, wyroby ze słomy), zajmowała się uprawą roli,
obróbką lnu i wyrobem płótna lnianego. Pod okiem osób trudniących się tradycyjnym rzemiosłem uczniowie wyplatali koszyki wiklinowe, wyrabiali beczki oraz gliniane naczynia, poznawali specyfikę pracy tkacza i kowala. Imprezy plenerowe były okazją do poznania miejscowego folkloru muzycznego, nauki tańców pogórzańskich, zaobserwowania pracy rzemieślników a także spróbowania sił w dawnych codziennych pracach domowych.

Ważnym etapem projektu była realizacja filmu oraz wydanie publikacji pt. „Odwiedzamy naszych dziadków”.
Film dokumentuje tradycyjne prace rzemieślnicze i gospodarskie. Utrwalono ginące już dziś zawody takie jak rymarz, kowal, bednarz, wikliniarz, tkacz, garncarz a także dawne umiejętności związane z zaprzęganiem konia i pracami polowymi (orka, bronowanie). Film przedstawia także wybrane zajęcia domowe kobiet (wypiek chleba, wyrób masła).
Publikacja prezentuje niektóre prace domowe, takie jak wypiek chleba, wyrób masła, kiszenie kapusty, a także przechowywanie żywności oraz prace rolnicze i gospodarskie. W publikacji przedstawiono również wierzenia i zwyczaje związane z opisywanymi zagadnieniami. Książka zawiera wiele archiwalnych i współczesnych fotografii. Większość pochodzi ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie, Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu oraz Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Część wykorzystanych fotografii jest własnością osób prywatnych.

Publikacja „Odwiedzamy naszych dziadków” oraz filmu pod tym samym tytułem stanowią interesującą ofertę edukacyjną dla uczniów, promują ponadto lokalną kulturę wśród osób odwiedzających region.
Projekt realizowano w terminie od 6 lutego do 30 listopada 2012 r.
Całkowity koszt realizacji zadania wynosił: 33 500 zł.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•